Perwujudan undang-undang dasar negara republik indonesia tahun 1945 di lingkungan masyarakat

1. Prwujuan s Pmbukaan UUD Ngara Rpublk Inonsa Tahun 1945 lngkungan skolah anara lan : a. Blajar ngan sungguh-sungguh unuk mwujukan ujuan ngara mncraskan khupan bangsa. b. Mlakukan Upacara Bnra ngan rb an hkma unuk mnngkakan kcnaan kpaa nusa an bangsa c. Brskap jujur an sopan kpaa Bapak Ibu guru an sluruh warga skolah sbaga upaya unuk mncpakan kamaan . Mmprnga Har Ulang Tahun Kmrkaan RI skolah ngan brbaga lomba, msalnya: cras crma an lomba olah raga, sbaga prwujuan an prngharagaan kpaa Pahlawan ka 2. Prwujuan s Pmbukaan UUD Ngara Rpublk Inonsa Tahun 1945 lngkungan prgaulan anara lan : a. Brgaul ngan man anpa mmba-bakan unuk mwujukan ujuan ngara mlnung sgnap bangsa an sluruh umpah arah b. Brmusyawarah ngan man unuk mmuuskan masalah brsama c. Mngharga pnapa man sbaga prwujuan kalan alam alam brpnapa an mngmukaan pnapa 3. Prwujuan s Pmbukaan UUD Ngara Rpublk Inonsa Tahun 1945 lngkungan masyaraka anara lan : a. Mmbrkan banuan kpaa fakr mskn unuk mwujukan ujuan ngara mmajukan ksjahraan umum b. Mmbrkan kramplan bag orang mskn sbaga upaya unuk mnngkakan ksjahraannya c. Mmbrkan ksmpaan unuk mmprolh pnkan bag kluarga mskn sbaga prwujuan unuk mncraskan khupan bangsa

(Rsalah Rapa Parpurna k-5 Sang Tahunan MPR Tahun 2002 sbaga Naskah Prbanuan an Komplas Tanpa Aa Opn)

UNDANG-UNDANG DASAR NEGARA REPUBLIK INDONESIA TAHUN 1945
PEMBUKAAN
( P r a m b u l )

Bahwa ssungguhnya Kmrkaan u alah hak sgala bangsa an olh sbab u, maka pnjajahan aas una harus hapuskan, karna ak ssua ngan prkmanusaan an prkalan.

Dan prjuangan prgrakan kmrkaan Inonsa lah sampalah kpaa saa yang brbahaga ngan slama snausa mnganarkan rakya Inonsa k pan pnu grbang kmrkaan Ngara Inonsa, yang mrka, brsau, braula, al an makmur.

Aas brka rakhma Allah Yang Maha Kuasa an ngan orongkan olh kngnan luhur, supaya brkhupan kbangsaan yang bbas, maka rakya Inonsa mnyaakan ngan n kmrkaannya.

Kmuan arpaa u unuk mmbnuk suau Pmrnah Ngara Inonsa yang mlnung sgnap bangsa Inonsa an sluruh umpah arah Inonsa an unuk mmajukan ksjahraan umum, mncraskan khupan bangsa, an ku mlaksanakan krban una yang brasarkan kmrkaan, pramaan aba an kalan sosal, maka susunlah Kmrkaan Kbangsaan Inonsa u alam suau Unang-Unang Dasar Ngara Inonsa, yang rbnuk alam suau susunan Ngara Rpublk Inonsa yang brkaulaan rakya ngan brasar kpaa Kuhanan Yang Maha Esa, Kmanusaan yang al an braab, Prsauan Inonsa an Krakyaan yang pmpn olh hkma kbjaksanaan alam Prmusyawaraan/Prwaklan, sra ngan mwujukan suau Kalan sosal bag sluruh rakya Inonsa.

UNDANG-UNDANG DASAR

BAB I
BENTUK DAN KEDAULATAN

Pasal 1

(1) Ngara Inonsa alah Ngara Ksauan, yang brbnuk Rpublk.

(2) Kaulaan braa angan rakya an laksanakan mnuru Unang-Unang Dasar.***)

(3) Ngara Inonsa aalah ngara hukum. ***)

BAB II
MAJELIS PERMUSYAWARATAN RAKYAT

Pasal 2

(1) Majls Prmusyawaraan Rakya rr aas anggoa Dwan Prwaklan Rakya an anggoa Dwan Prwaklan Darah yang plh mlalu pmlhan umum an aur lbh lanju ngan unangunang.****)

(2) Majls Prmusyawaraan Rakya brsang sknya skal alam lma ahun bukoa ngara.

(3) Sgala puusan Majls Prmusyawaraan Rakya apkan ngan suara yang rbanyak.


Pasal 3

(1) Majls Prmusyawaraan Rakya brwnang mngubah an mnapkan UnangUnang Dasar. ***)

(2) Majls Prmus yawaraan Rakya mlank Prsn an/aau Wakl Prsn. ***/****)

(3) Majls Prmus yawaraan Rakya hanya ap a mmbrhnkan Prsn an/aau Wakl Prsn alam masa jabaannya mnuru UnangUnang Dasar. ***/****)

BAB III
KEKUASAAN PEMERINTAH

Pasal 4

(1) Prsn Rpublk Inonsa mmgang kkuasaan pmrnahan mnuru UnangUnang Dasar.

(2) Dalam mlakukan kwajbannya Prsn banu olh sau orang Wakl Prsn.


Pasal 5

(1) Prsn brhak mngajukan rancangan unangunang kpaa Dwan Prwaklan Rakya. *)

(2) Prsn mnapkan prauran pmrnah unuk mnjalankan unangunang sbagamana msnya.


Pasal 6

(1) Calon Prsn an calon Wakl Prsn harus sorang warga ngara Inonsa sjak klahrannya an ak prnah mnrma kwargangaraan lan karna khnaknya snr, ak prnah mngkhana ngara, sra mampu scara rohan an jasman unuk mlaksanakan ugas an kwajban sbaga Prsn an Wakl Prsn. ***)

(2) Syarasyara unuk mnja Prsn an Wakl Prsn aur lbh lanju ngan unangunang. ***)


Pasal 6A

(1) Prsn an Wakl Prsn plh alam sau pasangan scara langsung olh rakya.***)

(2) Pasangan calon Prsn an Wakl Prsn usulkan olh para polk aau gabungan para polk psra pmlhan umum sblum plaksanaan pmlhan umum. ***)

(3) Pasangan calon Prsn an Wakl Prsn yang mnapakan suara lbh ar lma puluh prsn ar jumlah suara alam pmlhan umum ngan sknya ua puluh prsn suara sap provns yang rsbar lbh ar sngah jumlah provns Inonsa, lank mnja Prsn an Wakl Prsn. ***)

(4) Dalam hal ak aa pasangan calon Prsn an Wakl Prsn rplh, ua pasangan calon yang mmprolh suara rbanyak prama an kua alam pmlhan umum plh olh rakya scara langsung an pasangan yang mmprolh suara rakya rbanyak lank sbaga Prsn an Wakl Prsn. ****)

(5) Taa cara plaksanaan pmlhan Prsn an Wakl Prsn lbh lanju aur alam unangunang. ***)


Pasal 7

Prsn an Wakl Prsn mmgang jabaan slama lma ahun, an ssuahnya apa plh kmbal alam jabaan yang sama, hanya unuk sau kal masa jabaan.*)


Pasal 7A

Prsn an/aau Wakl Prsn apa brhnkan alam masa jabaannya olh Majls Prmusyawaraan Rakya aas usul Dwan Prwaklan Rakya, bak apabla rbuk lah mlakukan planggaran hukum brupa pngkhanaan rhaap ngara, korups, pnyuapan, nak pana bra lannya, aau prbuaan rcla maupun apabla rbuk ak lag mmnuh syara sbaga Prsn an/aau Wakl Prsn. ***)


Pasal 7B

(1) Usul pmbrhnan Prsn an/aau Wakl Prsn apa ajukan olh Dwan Prwaklan Rakya kpaa Majls Prmusyawaraan Rakya hanya ngan rlbh ahulu mngajukan prmnaan kpaa Mahkamah Konsus unuk mmrksa, mngal, an mmuus pnapa Dwan Prwaklan Rakya bahwa Prsn an/aau Wakl Prsn lah mlakukan planggaran hukum brupa pngkhanaan rhaap ngara, korups, pnyuapan, nak pana bra lannya, aau prbuaan rcla; an/aau pnapa bahwa Prsn an/aau Wakl Prsn ak lag mmnuh syara sbaga Prsn an/aau Wakl Prsn. ***)

(2) Pnapa Dwan Prwaklan Rakya bahwa Prsn an/aau Wakl Prsn lah mlakukan planggaran hukum rsbu aaupun lah ak lag mmnuh syara sbaga Prsn an/aau Wakl Prsn aalah alam rangka plaksanaan fungs pngawasan Dwan Prwaklan Rakya. ***)

(3) Pngajuan prmnaan Dwan Prwaklan Rakya kpaa Mahkamah Konsus hanya apa lakukan ngan ukungan skurangkurangnya 2/3 ar jumlah anggoa Dwan Prwaklan Rakya yang har alam sang parpurna yang har olh skurangkurangnya 2/3 ar jumlah anggoa Dwan Prwaklan Rakya. ***)

(4) Mahkamah Konsus wajb mmrksa, mngal, an mmuus ngan salalnya rhaap pnapa Dwan Prwaklan Rakya rsbu palng lama smblan puluh har slah prmnaan Dwan Prwaklan Rakya u rma olh Mahkamah Konsus. ***)

(5) Apabla Mahkamah Konsus mmuuskan bahwa Prsn an/aau Wakl Prsn rbuk mlakukan planggaran hukum brupa pngkhanaan rhaap ngara, korups, pnyuapan, nak pana bra lannya, aau prbuaan rcla; an/aau rbuk bahwa Prsn an/aau Wakl Prsn ak lag mmnuh syara sbaga Prsn an/aau Wakl Prsn, Dwan Prwaklan Rakya mnylnggarakan sang parpurna unuk mnruskan usul pmbrhnan Prsn an/aau Wakl Prsn kpaa Majls Prmusyawaraan Rakya. ***)

(6) Majls Prmusyawaraan Rakya wajb mnylnggarakan sang unuk mmuuskan usul Dwan Prwaklan Rakya rsbu palng lamba ga puluh har sjak Majls Prmusyawaraan Rakya mnrma usul rsbu. ***)

(7) Kpuusan Majls Prmusyawaraan Rakya aas usul pmbrhnan Prsn an/aau Wakl Prsn harus ambl alam rapa parpurna Majls Prmusyawaraan Rakya yang har olh skurangkurangnya 3/4 ar jumlah anggoa an suju olh skurangkurangnya 2/3 ar jumlah anggoa yang har, slah Prsn an/aau Wakl Prsn br ksmpaan mnyampakan pnjlasan alam rapa parpurna Majls Prmusyawaraan Rakya. ***)


Pasal 7C

Prsn ak apa mmbkukan an/aau mmbubarkan Dwan Prwaklan Rakya. ***)


Pasal 8

(1) Jka Prsn mangka, brhn, brhnkan, aau ak apa mlakukan kwajbannya alam masa jabaannya, a gankan olh Wakl Prsn sampa habs masa jabaannya. ***)

(2) Dalam hal rja kkosongan Wakl Prsn, slambalambanya alam waku nam puluh har, Majls Prmusyawaraan Rakya mnylnggarakan sang unuk mmlh Wakl Prsn ar ua calon yang usulkan olh Prsn. ***)

(3) Jka Prsn an Wakl Prsn mangka, brhn, brhnkan, aau ak apa mlakukan kwajbannya alam masa jabaannya scara brsamaan, plaksana ugas kprsnan aalah Mnr Luar Ngr, Mnr Dalam Ngr, an Mnr Prahanan scara brsamasama. Slambalambanya ga puluh har slah u, Majls Prmusyawaraan Rakya mnylnggarakan sang unuk mmlh Prsn an Wakl Prsn ar ua pasangan calon Prsn an Wakl Prsn yang usulkan olh para polk aau gabungan para polk yang pasangan calon Prsn an Wakl Prsnnya mrah suara rbanyak prama an kua alam pmlhan umum sblumnya, sampa brakhr masa jabaannya. ****)


Pasal 9

(1) Sblum mmangku jabaannya, Prsn an Wakl Prsn brsumpah mnuru agama, aau brjanj ngan sungguhsungguh haapan Majls Prmusyawaraan Rakya aau Dwan Prwaklan Rakya sbaga brku : Sumpah Prsn (Wakl Prsn) : Dm Allah, saya brsumpah akan mmnuh kwajban Prsn Rpublk Inonsa (Wakl Prsn Rpublk Inonsa) ngan sbakbaknya an salalnya, mmgang guh UnangUnang Dasar an mnjalankan sgala unangunang an praurannya ngan sluruslurusnya sra brbak kpaa Nusa an Bangsa. Janj Prsn (Wakl Prsn) : Saya brjanj ngan sungguhsungguh akan mmnuh kwajban Prsn Rpublk Inonsa (Wakl Prsn Rpublk Inonsa) ngan sbakbaknya an salalnya, mmgang guh UnangUnang Dasar an mnjalankan sgala unangunang an praurannya ngan sluruslurusnya sra brbak kpaa Nusa an Bangsa. *)

(2) Jka Majls Prmusyawaraan Rakya aau Dwan Prwaklan Rakya ak apa mngaakan sang, Prsn an Wakl Prsn brsumpah mnuru agama, aau brjanj ngan sungguhsungguh haapan pmpnan Majls Prmusyawaraan Rakya ngan sakskan olh Pmpnan Mahkamah Agung. *)


Pasal 10

Prsn mmgang kkuasaan yang rngg aas Angkaan Dara, Angkaan Lau an Angkaan Uara.


Pasal 11

(1) Prsn ngan prsujuan Dwan Prwaklan Rakya mnyaakan prang, mmbua pramaan an prjanjan ngan ngara lan. ****)

(2) Prsn alam mmbua prjanjan nrnasonal lannya yang mnmbulkan akba yang luas an mnasar bag khupan rakya yang rka ngan bban kuangan ngara, an/aau mngharuskan prubahan aau pmbnukan unangunang harus ngan prsujuan Dwan Prwaklan Rakya. ***)

(3) Knuan lbh lanju nang prjanjan nrnasonal aur ngan unangunang. ***)


Pasal 12

Prsn mnyaakan kaaan bahaya. Syarasyara an akbanya kaaan bahaya apkan ngan unangunang.


Pasal 13

(1) Prsn mngangka ua an konsul.

(2) Dalam hal mngangka ua, Prsn mmprhakan prmbangan Dwan Prwaklan Rakya. *)

(3) Prsn mnrma pnmpaan ua ngara lan ngan mmprhakan prmbangan Dwan Prwaklan Rakya. *)


Pasal 14

(1) Prsn mmbr gras an rhablas ngan mmprhakan prmbangan Mahkamah Agung. *)

(2) Prsn mmbr amns an abols ngan mmprhakan prmbangan Dwan Prwaklan Rakya. *)


Pasal 15

Prsn mmbr glar, ana jasa, an lanlan ana khormaan yang aur ngan unangunang. *)


Pasal 16

Prsn mmbnuk suau wan prmbangan yang brugas mmbrkan nasha an prmbangan kpaa Prsn, yang slanjunya aur alam unangunang. ****)

BAB IV
DEWAN PERTIMBANGAN AGUNG

Pasal 17

(1) Prsn banu olh mnrmnr ngara.

(2) Mnrmnr u angka an brhnkan olh Prsn. *)

(3) Sap mnr mmbang urusan rnu alam pmrnahan. *)

(4) Pmbnukan, pngubahan, an pmbubaran kmnran ngara aur alam unangunang. ***)

Pasal 18

(1) Ngara Ksauan Rpublk Inonsa bag aas araharah provns an arah provns u bag aas kabupan an koa, yang apap provns, kabupan, an koa u mmpunya pmrnahan arah, yang aur ngan unangunang. **)

(2) Pmrnahan arah provns, arah kabupan, an koa mngaur an mngurus snr urusan pmrnahan mnuru asas oonom an ugas pmbanuan. **)

(3) Pmrnahan arah provns, arah kabupan, an koa mmlk Dwan Prwaklan Rakya Darah yang anggoaanggoanya plh mlalu pmlhan umum. **)

(4) Gubrnur, Bupa, an Walkoa masngmasng sbaga kpala pmrnah arah provns, kabupan, an koa plh scara mokras. **)

(5) Pmrnahan arah mnjalankan oonom sluasluasnya, kcual urusan pmrnahan yang olh unangunang nukan sbaga urusan Pmrnah Pusa. **)

(6) Pmrnahan arah brhak mnapkan prauran arah an prauranprauran lan unuk mlaksanakan oonom an ugas pmbanuan. **)

(7) Susunan an aa cara pnylnggaraan pmrnahan arah aur alam unangunang. **)


Pasal 18A

(1) Hubungan wwnang anara pmrnah pusa an pmrnahan arah provns, kabupan, an koa, aau anara provns an kabupan an koa, aur ngan unangunang ngan mmprhakan kkhususan an kragaman arah. **)

(2) Hubungan kuangan, playanan umum, pmanfaaan sumbr aya alam an sumbr aya lannya anara pmrnah pusa an pmrnahan arah aur an laksanakan scara al an slaras brasarkan unangunang. **)


Pasal 18B

(1) Ngara mngaku an mnghorma sauan-sauan pmrnahan arah yang brsfa khusus aau brsfa smwa yang aur ngan unangunang. **)

(2) Ngara mngaku an mnghorma ksauanksauan masyaraka hukum aa bsra hakhak rasonalnya spanjang mash hup an ssua ngan prkmbangan masyaraka an prnsp Ngara Ksauan Rpublk Inonsa, yang aur alam unangunang. **)

BAB VII
DEWAN PERWAKILAN RAKYAT

Pasal 19

(1) Anggoa Dwan Prwaklan Rakya plh mlalu pmlhan umum. **)

(2) Susunan Dwan Prwaklan Rakya aur ngan unangunang. **)

(3) Dwan Prwaklan Rakya brsang sknya skal alam sahun. **)


Pasal 20

(1) Dwan Prwaklan Rakya mmgang kkuasaan mmbnuk unangunang. *)

(2) Sap rancangan unangunang bahas olh Dwan Prwaklan Rakya an Prsn unuk mnapa prsujuan brsama. *)

(3) Jka rancangan unangunang u ak mnapa prsujuan brsama, rancangan unangunang u ak bolh ajukan lag alam prsangan Dwan Prwaklan Rakya masa u. *)

(4) Prsn mngsahkan rancangan unangunang yang lah suju brsama unuk mnja unangunang. *)

(5) Dalam hal rancangan unangunang yang lah suju brsama rsbu ak sahkan olh Prsn alam waku ga puluh har smnjak rancangan unangunang rsbu suju, rancangan unangunang rsbu sah mnja unangunang an wajb unangkan. **)


Pasal 20A

(1) Dwan Prwaklan Rakya mmlk fungs lgslas, fungs anggaran, an fungs pngawasan. **)

(2) Dalam mlaksanakan fungsnya, slan hak yang aur alam pasalpasal lan UnangUnang Dasar n, Dwan Prwaklan Rakya mmpunya hak nrplas, hak angk, an hak mnyaakan pnapa. **)

(3) Slan hak yang aur alam pasalpasal lan UnangUnang Dasar n, sap anggoa Dwan Prwaklan Rakya mmpunya hak mngajukan pranyaan, mnyampakan usul an pnapa sra hak munas. **)

(4) Knuan lbh lanju nang hak Dwan Prwaklan Rakya an hak anggoa Dwan Prwaklan Rakya aur alam unangunang. **)


Pasal 21

Anggoa Dwan Prwaklan Rakya brhak mngajukan usul rancangan unangunang.*)


Pasal 22

(1) Dalam hal hwal kgnngan yang mmaksa, Prsn brhak mnapkan prauran pmrnah sbaga pnggan unangunang.

(2) Prauran pmrnah u harus mnapa prsujuan Dwan Prwaklan Rakya alam prsangan yang brku.

(3) Jka ak mnapa prsujuan, maka prauran pmrnah u harus cabu.


Pasal 22A

Knuan lbh lanju nang aa cara pmbnukan unang-unang aur ngan unang-unang. **)


Pasal 22B

Anggoa Dwan Prwaklan Rakya apa brhnkan ar jabaannya, yang syarasyara an aa caranya aur alam unangunang. **)

BAB VIIA***
DEWAN PERWAKILAN DAERAH

Pasal 22C

(1) Anggoa Dwan Prwaklan Darah plh ar sap provns mlalu pmlhan umum.*** )

(2) Anggoa Dwan Prwaklan Darah ar sap provns jumlahnya sama an jumlah sluruh anggoa Dwan Prwaklan Darah u ak lbh ar sprga jumlah anggoa Dwan Prwaklan Rakya.***)

(3) Dwan Prwaklan Darah brsang sknya skal alam sahun.*** )

(4) Susunan an kuukan Dwan Prwaklan Darah aur ngan unang-unang.*** )


Pasal 22D

(1) Dwan Prwaklan Darah apa mngajukan kpaa Dwan Prwaklan Rakya rancangan unang-unang yang brkaan ngan oonom arah, hubungan pusa an arah, pmbnukan an pmkaran sra pnggabungan arah, pnglolaan sumbr aya alam an sumbr aya konom lannya, sra prmbangan kuangan pusa an arah, sra yang brkaan ngan prmbangan kuangan pusa an arah.***)

(2) Dwan Prwaklan Darah ku mmbahas rancangan unang-unang yang brkaan ngan oonom arah; hubungan pusa an arah; pmbnukan, pmkaran, an pnggabungan arah; pnglolaan sumbr aya alam an sumbr aya konom lannya, sra prmbangan kuangan pusa an arah; sra mmbrkan prmbangan kpaa Dwan Prwaklan Rakya aas rancangan unang-unang yang brkaan ngan pajak, pnkan an agama.*** )

(3) Dwan Prwaklan Darah apa mlakukan pngawasan aas plaksanaan unang-unang mngna : oonom arah, pmbnukan, pmkaran an pnggabungan arah, hubungan pusa an arah, pnglolaan sumbr aya alam an sumbr aya konom lannya, plaksanaan anggaran pnapaan an blanja ngara, pajak, pnkan, an agama sra mnyampakan hasl pngawasannya u kpaa Dwan Prwaklan Rakya sbaga bahan prmbangan unuk naklanju.*** )

(4) Anggoa Dwan Prwaklan Darah apa brhnkan ar jabaannya, yang syara-syara an aa caranya aur alam unang-unang.***)

BAB VIIB***
PEMILIHAN UMUM

Pasal 22E

(1) Pmlhan umum laksanakan scara langsung, umum, bbas, rahasa, jujur, an al sap lma ahun skal.*** )

(2) Pmlhan umum slnggarakan unuk mmlh anggoa Dwan Prwaklan Rakya, Dwan Prwaklan Darah, Prsn an wakl prsn an Dwan Prwaklan Rakya Darah.*** )

(3) Psra pmlhan umum unuk mmlh anggoa Dwan Prwaklan Rakya an anggoa Dwan Prwaklan Rakya Darah aalah para polk.*** )

(4) Psra pmlhan umum unuk mmlh anggoa Dwan Prwaklan Darah aalah prsorangan.*** )

(5) Pmlhan umum slnggarakan olh suau koms pmlhan umum yang brsfa nasonal, ap, an manr.***)

(6) Knuan lbh lanju nang pmlhan umum aur ngan unang-unang.*** )

Pasal 23

(1) Anggaran pnapaan an blanja ngara sbaga wuju ar pnglolaan kuangan ngara apkan sap ahun ngan unang-unang an laksanakan scara rbuka an branggung jawab unuk sbsar-bsarnya kmakmuran rakya.*** )

(2) Rancangan unang-unang anggaran pnapaan an blanja ngara ajukan olh Prsn unuk bahas brsama Dwan Prwaklan Rakya ngan mmprhakan prmbangan Dwan Prwaklan Darah. ***)

(3) Apabla Dwan Prwaklan Rakya ak mnyuju rancangan anggaran pnapaan an blanja ngara yang usulkan olh Prsn, Pmrnah mnjalankan Anggaran Pnapaan an Blanja Ngara ahun yang lalu.***)


Pasal 23A

Pajak an punguan lan yang brsfa mmaksa unuk kprluan ngara aur ngan unang-unang.***)


Pasal 23B

Macam an harga maa uang apkan ngan unang-unang.***


Pasal 23C

Hal-hal lan mngna kuangan ngara aur ngan unang-unang.***


Pasal 23D

Ngara mmlk suau bank snral yang susunan, kuukan, kwnangan, anggung jawab, an npnnsnya aur ngan unang-unang.***

BAB VIIIA***
BADAN PEMERIKSA KEUANGAN

Pasal 23 E

(1) Unuk mmrksa pnglolaan an anggung jawab nang kuangan ngara aakan sau Baan Pmrksa Kuangan yang bbas an manr.*** )

(2) Hasl pmrksaan kuangan ngara srahkan kpaa Dwan Prwaklan Rakya, Dwan Prwaklan Darah, an Dwan Prwaklan Rakya Darah, ssua ngan kwnangannya.*** )

(3) Hasl pmrksaan rsbu naklanju olh lmbaga prwaklan an/aau baan ssua ngan unang-unang.*** )


Pasal 23F

(1) Anggoa Baan Pmrksa Kuangan plh olh Dwan Prwaklan Rakya ngan mmprhakan prmbangan Dwan Prwaklan Darah an rsmkan olh Prsn.***)

(2) Pmpnan Baan Pmrksa Kuangan plh ar an olh anggoa.*** )


Pasal 23G

(1) Baan Pmrksa Kuangan brkuukan bu koa ngara, an mmlk prwaklan sap provns.*** )

(2) Knuan lbh lanju mngna Baan Pmrksa Kuangan aur ngan unang-unang.***)

BAB IX
KEKUASAAN KEHAKIMAN

Pasal 24

(1) Kkuasaan Khakman mrupakan kkuasaan yang mrka unuk mnylnggarakan pralan guna mngakkan hukum an kalan.*** )

(2) Kkuasaan khakman lakukan olh sbuah Mahkamah Agung an baan pralan yang braa bawahnya alam lngkungan pralan umum, lngkungan pralan agama, lngkungan pralan mlr, lngkungan pralan aa usaha ngara, an olh sbuah Mahkamah Konsus.***)

(3) Baan-baan lan yang fungsnya brkaan ngan kkuasaan khakman aur alam unang-unang.** **)


Pasal 24A

(1) Mahkamah Agung brwnang mngal paa ngka kasas, mnguj prauran prunang-unangan bawah unang-unang rhaap unang-unang, an mmpunya wwnang lannya yang brkan olh unang-unang.*** )

(2) Hakm Agung harus mmlk ngras an kprbaan yang ak rcla, al, profsonal, an brpngalaman bang hukum.***)

(3) Calon Hakm Agung usulkan Koms Yusal kpaa Dwan Prwaklan Rakya unuk mnapakan prsujuan an slanjunya apkan sbaga hakm agung olh Prsn.*** )

(4) Kua an wakl kua Mahkamah Agung plh ar an olh hakm agung.***)

(5) Susunan, kuukan, kanggoaan, an hukum acara Mahkamah Agung sra baan pralan bawahnya aur ngan unang-unang.***)


Pasal 24 B

(1) Koms Yusal brsfa manr yang brwnang mngusulkan pngangkaan hakm agung an mmpunya wwnang lan alam rangka mnjaga an mngakkan khormaan, kluhuran maraba, sra prlaku hakm.***)

(2) Anggoa Koms Yusal harus mmpunya pngahuan an pngalaman bang hukum sra mmlk ngras an kprbaan yang ak rcla.*** )

(3) Anggoa Yusal angka an brhnkan olh Prsn ngan prsujuan Dwan Prwaklan Rakya.*** )

(4) Susunan, kuukan, an kanggoaan Koms Yusal aur ngan unang-unang.*** )


Pasal 24C***

(1) Mahkamah Konsus brwnang mngal paa ngka prama an rakhr yang puusannya brsfa fnal unuk mnguj unang-unang rhaap Unang-Unang Dasar, mmuus sngka kwnangan lmbaga ngara yang kwnangannya brkan olh Unang-Unang Dasar, mmuus pmbubaran para polk an mmuus prslshan nang hasl pmlhan umum.*** )

(2) Mahkamah Konsus wajb mmbrkan puusan aas pnapa Dwan Prwaklan Rakya mngna ugaan planggaran olh Prsn an/aau Wakl Prsn mnuru Unang-Unang Dasar.*** )

(3) Mahkamah Konsus mmpunya smblan orang anggoa hakm konsus yang apkan olh Prsn, yang ajukan masng-masng ga orang olh Mahkamah Agung, ga orang olh Dwan Prwaklan Rakya, an ga orang olh Prsn. ***)

(4) Kua an Wakl Kua Mahkamah Konsus plh ar an olh hakm konsus.***

(5) Hakm konsus harus mmlk ngras an kprbaan yang ak rcla, al, ngarawan yang mnguasa konsus an kaangaraan, sra ak mrangkap sbaga pjaba ngara.*** )

(6) Pngangkaan an pmbrhnan hakm konsus, hukum acara sra knuan lannya nang Mahkamah Konsus aur ngan unang-unang.***)


Pasal 25

Syara-syara unuk mnja an unuk brhnkan sbaga hakm apkan ngan unang-unang

Pasal 25****)

Ngara Ksauan Rpublk Inonsa aalah sbuah ngara kpulauan yang brcr Nusanara ngan wlayah an baas-baas an hak-haknya apkan ngan unang-unang.** )

BAB X
WARGA NEGARA DAN PENDUDUK

Pasal 26

(1) Yang mnja warga ngara alah orang-orang bangsa Inonsa asl an orang-orang bangsa lan yang sahkan ngan unang-unang sbaga warga ngara.

(2) Pnuuk alah warga ngara Inonsa an orang asng yang brmpa nggal Inonsa.** )

(3) Hal-hal mngna warga ngara an pnuuk aur ngan unang-unang.** )


Pasal 27

(1) Sgala warga ngara brsamaan kuukannya alam hukum an pmrnahan an wajb mnjunjung hukum an pmrnahan u ngan ak aa kcualnya.

(2) Tap-ap warga ngara brhak aas pkrjaan an pnghupan yang layak bag kmanusaan.

(3) Sap warga ngara brhak an wajb ku sra alam upaya pmblaan ngara.***)


Pasal 28

Kmrkaan brsrka an brkumpul, mngluarkan pkran ngan lsan an ulsan an sbaganya apkan ngan unang-unang.

BAB XA**
HAK ASASI MANUSIA

Pasal 28A

Sap orang brhak unuk hup sra brhak mmprahankan hup an khupannya.** )


Pasal 28 B

(1) Sap orang brhak mmbnuk kluarga an mlanjukan kurunan mlalu prkawnan yang sah.** )

(2) Sap anak brhak aas klangsungan hup, umbuh, an brkmbang sra brhak aas prlnungan ar kkrasan an skrmnas.** )


Pasal 28C

(1) Sap orang brhak mngmbangkan r mlalu pmnuhan kbuuhan asarnya, brhak mnapa pnkan an mmprolh manfaa ar lmu pngahuan an knolog, sn an buaya, m mnngkakan kualas hupnya an m ksjahraan uma manusa.** )

(2) Sap orang brhak unuk mmajukan rnya alam mmprjuangkan haknya scara kolkf unuk mmbangun masyaraka, bangsa an ngaranya.**)


Pasal 28D

(1) Sap orang brhak aas pngakuan, jamnan, prlnungan, an kpasan hukum yang al sra prlakuan yang sama haapan hukum.**)

(2) Sap orang brhak unuk bkrja sra mnapa mbalan an prlakuan yang al an layak alam hubungan krja.**)

(3) Sap warga ngara brhak mmprolh ksmpaan yang sama alam pmrnahan.**)

(4) Sap orang brhak aas saus kwargangaraan.** )


Pasal 28E

(1) Sap orang brhak mmluk agama an brbaa mnuru agamanya, mmlh pnkan an pngajaran, mmlh pkrjaan, mmlh kwargangaraan, mmlh mpa nggal wlayah ngara an mnnggalkannya, sra brhak kmbal.** )

(2) Sap orang brhak aas kbbasan myakn kprcayaan, mnyaakan pkran an skap, ssua ngan ha nurannya.**)

(3) Sap orang brhak aas kbbasan brsrka, brkumpul an mngluarkan pnapa.**)


Pasal 28F

Sap orang brhak unuk brkomunkas an mmprolh nformas unuk mngmbangkan prba an lngkungan sosalnya, sra brhak unuk mncar, mmprolh, mmlk, mnympan, mngolah, an mnyampakan nformas ngan mnggunakan sgala jns saluran yang rsa.** )


Pasal 28G

(1) Sap orang brhak aas prlnungan r prba, kluarga, khormaan, maraba, an hara bna yang bawah kkuasaannya, sra brhak aas rasa aman an prlnungan ar ancaman kakuan unuk brbua aau ak brbua ssuau yang mrupakan hak asas.**)

(2) Sap orang brhak unuk bbas ar pnyksaan aau prlakuan yang mrnahkan raja maraba manusa an brhak mmprolh suaka polk ar ngara lan.** )


Pasal 28H

(1) Sap orang brhak hup sjahra lahr an ban, brmpa nggal, an mnapakan lngkungan hup yang bak an sha sra brhak mmprolh playanan kshaan.**)

(2) Sap orang brhak mnapa kmuahan an prlakuan khusus unuk mmprolh ksmpaan an manfaa yang sama guna mncapa prsamaan an kalan.** )

(3) Sap orang brhak aas jamnan sosal yang mmungknkan pngmbangan rnya scara uuh sbaga manusa yang brmaraba.**)

(4) Sap orang brhak mmpunya hak mlk prba an hak mlk rsbu ak bolh ambl alh scara swnang-wnang olh sapapun.** )


Pasal 28I

(1) Hak unuk hup, hak unuk ak sksa, hak unuk kmrkaan pkran an ha nuran, hak bragama, hak unuk ak prbuak, hak unuk aku sbaga prba haapan hukum, an hak unuk ak unu aas asar hukum yang brlaku suru aalah hak asas manusa yang ak apa kurang alam kaaan apapun.** )

(2) Sap orang bbas ar prlakuan yang brsfa skrmnaf aas asar apapun an brhak mnapakan prlnungan rhaap prlakuan yang brsfa skrmnaf u.**)

(3) Inas buaya an hak masyaraka rasonal horma slaras ngan prkmbangan zaman an praaban.**)

(4) Prlnungan, pmajuan, pngakan, an pmnuhan hak asas manusa aalah anggung jawab ngara, ruama pmrnah.** )

(5) Unuk mngakkan an mlnung hak asas manusa ssua ngan prnsp ngara hukum yang mokras, maka plaksanaan hak asas manusa jamn, aur, an uangkan alam prauran prunang-unangan.**)

Pasal 28J

(1) Sap orang wajb mnghorma hak asas manusa orang lan alam rb khupan brmasyaraka, brbangsa, an brngara.** )

(2) Dalam mnjalankan hak an kbbasannya, sap orang wajb unuk kpaa pmbaasan yang apkan ngan unang-unang ngan maksu smaa-maa unuk mnjamn pngakuan sra pnghormaan aas hak an kbbasan orang lan an unuk mmnuh unuan yang al ssua ngan prmbangan moral, nla-nla agama, kamanan, an krban umum alam suau masyaraka mokras.** )

Pasal 29

(1) Ngara brasar aas Kuhanan Yang Maha Esa.

(2) Ngara mnjamn kmrkaan ap-ap pnuuk unuk mmluk agamanya masng-masng an unuk brbaa mnuru agamanya an kprcayaannya u.

BAB XII
PERTAHANAN NEGARA DAN KEAMANAN NEGARA**

Pasal 30

(1) Tap-ap warga ngara brhak an wajb ku sra alam usaha prahanan an kamanan ngara.** )

(2) Usaha prahanan an kamanan ngara laksanakan mlalu ssm prahanan an kamanan rakya smsa olh Tnara Nasonal Inonsa an Kpolsan Ngara Rpublk Inonsa, sbaga kkuaan uama, an rakya, sbaga kkuaan pnukung.** )

(3) Tnara Nasonal Inonsa rr aas Angkaan Dara, Angkaan lau an Angkaan Uara sbaga ala ngara brugas mmprahankan, mlnung, an mmlhara kuuhan an kaulaan ngara.** )

(4) Kpolsan Ngara Rpublk Inonsa sbaga ala ngara yang mnjaga kamanan an krban masyaraka brugas mlnung, mngayom, mlayan masyaraka, sra mngakkan hukum.**)

(5) Susunan an kuukan Tnara Nasonal Inonsa, Kpolsan Ngara Rpublk Inonsa, hubungan an kwnangan Tnara Nasonal Inonsa an Kpolsan Ngara Rpublk Inonsa alam mnjalankan ugasnya, syara-syara kkusraan warga ngara alam usaha prahanan an kamanan aur ngan unang-unang.** )

BAB XIII
PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN

Pasal 31

(1) Sap warga ngara brhak mnapa pnkan****)

(2) Sap warga ngara wajb mngku pnkan asar an pmrnah wajb mmbayanya.****)

(3) Pmrnah mngusahakan an mnylnggarakan sau ssm pnkan nasonal, yang mnngkakan kmanan an kakwaan sra ahlak mula alam rangka mncraskan khupan bangsa, yang aur ngan unang-unang.****)

(4) Ngara mmproraskan anggaran pnkan skurang-kurangnya ua puluh prsn ar anggaran pnapaan an blanja ngara sra ar anggaran pnapaan an blanja arah unuk mmnuh kbuuhan pnylnggaraan pnkan nasonal.****)

(5) Pmrnah mmajukan lmu pngahuan an knolog ngan mnunjang ngg nla-nla agama an prsauan bangsa unuk kmajuan praaban sra ksjahraan uma manusa.****)


Pasal 32

(1) Ngara mmajukan kbuayaan nasonal Inonsa ngah praaban una ngan mnjamn kbbasan masyaraka alam mmlhara an mngmbangkan nla-nla buayanya.**** )

(2) Ngara mnghorma an mmlhara bahasa arah sbaga kkayaan buaya nasonal.**** )

BAB XIV
PEREKONOMIAN NASIONAL DAN KESEJAHTERAAN SOSIAL****

Pasal 33

(1) Prkonoman susun sbaga usaha brsama brasar aas asas kkluargaan.

(2) Cabang-cabang prouks yang pnng bag ngara an yang mnguasa haja hup orang banyak kuasa olh ngara.

(3) Bum an ar an kkayaan alam yang rkanung alamnya kuasa olh ngara an prgunakan unuk sbsar-bsar kmakmuran rakya.

(4) Prkonoman nasonal slnggarakan brasar aas mokras konom ngan prnsp kbrsamaan, fsns brkalan, brklanjuan, brwawasan lngkungan, kmanran, sra ngan mnjaga ksmbangan kmajuan an ksauan konom nasonal.****)

(5) Knuan lbh lanju mngna plaksanaan pasal n aur alam unang-unang.****)


Pasal 34

(1) Fakr mskn an anak-anak rlanar plhara olh ngara.**** )

(2) Ngara mngmbangkan ssm jamnan sosal bag sluruh rakya an mmbrayakan masyaraka yang lmah an ak mampu ssua ngan maraba kmanusaan.**** )

(3) Ngara branggung jawab aas pnyaan faslas playanan kshaan an faslas playanan umum yang layak.****)

(4) Knuan lbh lanju mngna plaksanaan pasal n aur alam unang-unang.****)

BAB XV
BENDERA, BAHASA, DAN LAMBANG NEGARA, SERTA LAGU KEBANGSAAN**

Pasal 35

Bnra Ngara Inonsa alah sang mrah Puh.


Pasal 36

Bahasa Ngara alah Bahasa Inonsa.


Pasal 36A

Lambang Ngara alah Garua Pancasla ngan smboyan Bhnka Tunggal Ika.**


Pasal 36B

Lagu Kbangsaan alah Inonsa Raya.**)


Pasal 36C

Knuan lbh lanju mngna Bnra, Bahasa an Lambang Ngara, sra Lagu Kbangsaan aur ngan unang-unang.**)

BAB XVI
PERUBAHAN UNDANG-UNDANG DASAR

Pasal 37

(1) Usul prubahan pasal-pasal Unang-Unang Dasar apa agnakan alam sang Majls Prmusyawaraan Rakya apabla ajukan olh skurang-kurangnya 1/3 ar jumlah anggoa Majls Prmusyawaraan Rakya.****)

(2) Sap usul prubahan pasal-pasal Unang-Unang Dasar ajukan scara ruls an unjukkan ngan jlas bagan yang usulkan unuk ubah bsra alasannya.****)

(3) Unuk mngubah pasal-pasal Unang-Unang Dasar, sang Majls Prmusyawaraan Rakya har olh skurang-kurangnya 2/3 ar jumlah anggoa Majls Prmusyawaraan Rakya.**** )

(4) Puusan unuk mngubah pasal-pasal Unang-Unang Dasar lakukan ngan prsujuan skurang-kurangnya lma puluh prsn ambah sau anggoa ar sluruh anggoa Majls Prmusyawaraan Rakya.****)

(5) Khusus mngna bnuk Ngara Ksauan Rpublk Inonsa ak apa lakukan prubahan.**** )

Pasal I

Sgala prauran prunang-unangan yang aa mash ap brlaku slama blum aakan yang baru mnuru Unang-Unang Dasar n.****)


Pasal II

Smua lmbaga ngara yang aa mash ap brfungs spanjang unuk mlaksanakan knuan Unang-Unang Dasar an blum aakan yang baru mnuru Unang-Unang Dasar n.**** )


Pasal III

Mahkamah Konsus bnuk slamba-lambanya paa 17 Agusus 2003 an sblum bnuk sgala kwnangannya lakukan olh Mahkamah Agung.**** )

Pasal I

Majls Prmusyawaraan Rakya ugas unuk mlakukan pnnjauan rhaap mar an saus hukum Kapan Majls Prmusyawaraan Rakya Smnara an Kapan Majls Prmusyawaraan Rakya unuk ambl puusan paa sang Majls Prmusyawaraan Rakya ahun 2003.**** )


Pasal II

Dngan apkannya prubahan Unang-Unang Dasar n, Unang-Unang Dasar Ngara Rpublk Inonsa ahun 1945 rr aas Pmbukaan an pasal-pasal****)

Prubahan rsbu puuskan alam Rapa Parpurna Majls Prmusyawaraan Rakya Rpublk Inonsa k-6 (lanjuan) anggal 10 Agusus 2002 Sang Tahunan Majls Prmusyawaraan Rakya Rpublk Inonsa, an mula brlaku paa anggal apkan.**** )

Apa prwujuan UUD 1945 lngkungan masyaraka?

Prwujuan UUD 1945 Lngkungan Masyaraka: Mmbrkan banuan kpaa fakr mskn unuk mwujukan ujuan ngara mmajukan ksjahraan umum. b. Brkonrbus an uru sra alam brbaga program sa sbaga upaya unuk mwujukan ujuan bangsa Inonsa.

Apa prwujuan plaksanaan rhaap Unang Unang Dasar Ngara Rpublk Inonsa Tahun 1945 lngkungan skolah?

1. Prwujuan UUD Ngara Rpublk Inonsa Tahun 1945 lngkungan skolah anara lan sbaga brku: a. Blajar ngan sungguh-sungguh unuk mwujukan ujuan ngara mncraskan khupan bangsa.

Bagamana cara mnrapkan Pmbukaan UUD 1945 alam khupan shar

Sbukan conoh-conoh pnrapan nla-nla Pmbukaan UUD 1945 alam khupan shar-har. - Mlawan sgala bnuk pnjajahan yang ak bnar an ak al. - Mmprahankan kaulaan ngara ngan bla ngara. - Mngharga an mnghorma hak asas manusa.

Bagamana mlaksanakan an mmprahankan Unang Unang ngara Rpublk Inonsa Tahun 1945 alam lngkungan kluarga?

Brku n conoh skap mlaksanakan an mmprahankan UUD 1945 lngkungan rumah, skolah, masyaraka, an bangsa ngara. 1. Mnyayang an brskap horma paa sluruh anggoa kluarga rumah. 2. Brskap sopan an sanun paa angga skar rumah.